03 apr Alleen nog in gedachten daar
door Saskia de Haas
In gedachten ben ik in Mrkopalj.
Ik kijk vanaf mijn werktafel naar buiten, naar de kale bomen in de tuin, naar het balkon van mijn overburen, naar de grauwe lucht. Het is stil buiten. Er klinken geen auto’s meer op de achtergrond, de straat is verlaten. In de verte hoor ik kerkklokken luiden. Vandaag zouden we opnieuw naar Mrkopalj vertrekken, dit keer voor een hele maand. Op Facebook zie ik foto’s en filmpjes voorbij komen van lege straten bedekt met een dik pak sneeuw. De inwoners wachten al jaren op dit moment. Het is lang geleden dat het echt goed heeft gesneeuwd in Mrkopalj. Restaurants en hotels zouden nu hoogtijdagen moeten hebben. Wintersporters uit het hele land zouden nu naar deze omgeving trekken. Maar het is stil. De sneeuw blijft onaangetast. Iedereen is thuis. Ook wij.
Het was februari toen we voor onze tweede residentie naar Mrkopalj vertrokken. Behalve de winterkou, leek alles nog exact hetzelfde: de straten, de huizen, de mensen. Er was nog steeds geen sneeuw en er waren nog steeds geen toeristen. Toch voelde het anders, als vertrouwd. We waren niet meer die vreemdelingen. We hadden al vrienden in het dorp met wie we afspraken, die blij waren om ons weer te zien. En wij waren blij om hen weer te zien. Tijdens onze vorige residentie stapten we blanco het dorp in en lieten we alle indrukken en ontmoetingen op ons afkomen. We wisten nog niet wat we konden verwachten. We gingen op ontdekkingstocht. Deze tweede residentie waren we niet blanco meer. We hadden ideeën en materiaal uit Nederland meegenomen om hier uit te proberen. We wisten nu waar we wilden zoeken en in welke hoeken we een stuk dieper wilden graven.
Op onze eerste dag werden we al volop geconfronteerd met de moeilijkheden van het theatermaken in het buitenland. Hoe goed we ook voorbereid waren, als je de taal niet spreekt verlies je snel de grip op een situatie, of een gesprek. Veel mensen spreken er geen of nauwelijks Engels. Gelukkig kon Tajči Kroatisch met ze praten, maar hierdoor bleven wij op afstand. Het was moeilijk om echt deelgenoot te worden van een gesprek, om aan te haken of dieper te graven als het interessant werd. Voordeel is dat we aan het einde van de week allemaal een klein beetje meer Kroatisch konden verstaan.
Lieke nam drie afgedrukte foto’s op het formaat van haar koffer mee. Het waren foto’s die we tijdens onze eerste residentie hadden genomen. Op de eerste foto stond Sneeuwwitje met de zeven dwergen in een raamkozijn. Op de tweede foto was een waslijn met rode en roze wasgoed te zien in een kleurige en bloemige tuin. Op de derde foto stond een felgekleurde oranje auto. Samen met onze vriend Josip gingen we opzoek naar de verhalen achter de beelden. Terwijl wij netjes buiten wachtten, liep Josip zomaar bij mensen naar binnen. In Nederland is het niet alleen vreemd om zonder aan te bellen naar binnen te stappen, het is ook nog eens onmogelijk: de meeste deuren zijn op slot. In Mrkopalj is het de gewoonste zaak. De bewoners ontvingen ons met open armen en sterke drank. Na ons vierde huisbezoek waren we al een beetje aangeschoten van alle gastvrijheid. Ondanks dat de meeste mensen geen Engels spraken, hadden we dankzij Josip de mooiste gesprekken. Zo vertelde de oude man achter de foto met de rode en roze was ons het verhaal over zijn grootvader. Zijn grootvader werkte in Amerika. Hij wilde terug naar zijn familie in Mrkopalj, maar overleed op de boot. Ze gooiden zijn lichaam in de zee. Vanaf dat moment at zijn moeder nooit meer vis.
Ook deze residentie zaten onze dagen snel vol. We hebben niet alleen materiaal verzameld, we konden dit keer het dorp ook al iets teruggeven. Lieke heeft een theaterworkshop gegeven op de lokale basisschool. De kinderen hebben ons Mrkopalj-lied ingestudeerd en gezongen. Op een andere avond zijn we naar de repetities van het koor en de tamburaci geweest. Jolle heeft muziek uitgewisseld voor de performances. Dit keer zijn we nader tot het dorp gekomen.
Aan het einde van de week hadden we een concreet plan voor het museum en de voorstelling. De houtfabriek had toegezegd als locatie voor de performances. We hadden een ruimte gevonden voor het museum. We zaten vol ideeën en vol materiaal om verder aan te werken. We hebben alles in gang gezet. Tot twee weken geleden. Toen kwam alles tot stilstand.
Mijn telefoon trilt. Ik krijg via Messenger een filmpje toegestuurd van een oudere vrouw uit het dorp. Ze filmt vanuit haar raam de straat en de huizen in de straat. Alles is bedekt met sneeuw. Ik hoor de wind over de sneeuw blazen. Het voelt toch een klein beetje alsof we nu ook daar zijn. Niet in het echt, maar wel in onze gedachten en in hun gedachten.
No Comments